گیمیفیکیشن در منابع انسانی چه کاربردی دارد؟ چگونه باید از آن استفاده کنیم؟

اگر تصورتان از گیمیفیکیشن در منابع انسانی، یک تیم HR با لباس‌های رنگی است که با رقص و پایکوبی به شما خوش‌آمد می‌گویند، سخت در اشتباهید! بازی‌سازی در فضای حرفه‌ای، خیلی هوشمندانه‌تر از این حرف‌هاست؛ به طوری که خیلی وقت‌ها، خود کارمندان اصلا متوجه نمی‌شوند که درگیر آن شده‌اند.

در صورتی که هنوز به شکل عمیق با مفهوم گیمیفیکیشن آشنایی ندارید، اول مقالهٔ قدیمی‌ترمان، یعنی «گیمیفیکیشن چیست؟» را بخوانید و سپس، به این صفحه برگردید؛ قرار است تمام فرایندهای مربوط به منابع انسانی را زیر ذره‌بین بازی‌سازی ببریم!

گیمیفیکیشن در منابع انسانی چه معنایی دارد؟

منظور از گیمیفیکیشن در منابع انسانی، استفاده از تکنیک‌های بازی‌سازی در فرایندهای معمول HR مانند استخدام، آنبوردینگ، آموزش، فرهنگ‌سازی و … است که ذاتا حالت بازی ندارند یا به اصطلاح، non-game هستند. 

مثلاً جذب و استخدام یک کارمند جدید را تصور کنید که یک موقعیت بسیار جدی است؛ به نظر نمی‌آید که چنین موقعیتی ظرفیت استفاده از گیمیفیکیشن را داشته باشد، اما در بخش‌های بعدی می‌بینیم که آن‌قدرها هم دور از ذهن نیست!

گیمیفیکیشن در مدیریت منابع انسانی ۲ هدف مهم دارد:

۱. افزایش تعامل و مشارکت کارکنان در سازمان

۲. ساختن یک تجربهٔ لذت‌بخش برای هر کارمند

از آنجایی که در حال حاضر در بازار کار ایران، اکثریت نیروی کار را متولدین سال ۱۳۶۰ به بعد تشکیل می‌دهند، شرکت‌های موفق از اجرای فرایندهای گیمیفیکیشن در محیط کار استقبال می‌کنند تا رضایت کارکنانشان را بالا ببرند و آن‌ها را در سازمان نگه دارند.

مهم‌ترین کاربردهای گیمیفیکیشن در منابع انسانی

بعضی از فرایندهای مربوط به HR که کارمندان تجربه می‌کنند، خسته‌کننده و تکراری به نظر می‌رسند. در این شرایط، وقت استفاده از چاشنی گیمیفیکیشن در منابع انسانی است!

در ادامه، مهم‌ترین کاربردهای بازی‌سازی در HR را توضیح می‌دهیم. 

۱. گیمیفیکیشن در فرایند استخدام

اگر کار به مرحلهٔ مصاحبه برای استخدام برسد، دیگر نمی‌شود خیلی روی گیمیفیکیشن در منابع انسانی حساب باز کرد؛ استفاده از این قابلیت، بیشتر زمان انتشار آگهی استخدام و فرایند جذب به کارتان می‌آید.

💡بیایید موضوع را با مثال روشن کنیم!

فرض کنید که قصد استخدام یک برنامه‌نویس را دارید و ۵۰ نفر برایتان رزومه فرستاده‌اند. به‌جای برگزاری ۵۰ جلسه مصاحبه که وقت بسیار زیادی می‌گیرد، می‌توانید یک آزمون آنلاین کدنویسی در سطح انتظارات سازمان برگزار کنید.

این کار، مرحلهٔ مصاحبهٔ فنی را از پیش پایتان برمی‌دارد و فرایند استخدام را کوتاه‌تر می‌کند. حالا شما چند کاندید نهایی برای برگزاری جلسهٔ مصاحبه دارید و فرد مناسب را هرچه سریع‌تر پیدا می‌کنید.

یک مثال دیگر هم تعریف سیستم «معرفی همکار جدید» برای کارمندان فعلی سازمان است. فرصت‌های شغلی موجود را به کارکنان سازمان اطلاع دهید و از آن‌ها بخواهید که افراد مناسب را به شما معرفی کنند. اگر استخدام کارمند جدید از این طریق اتفاق افتاد، امتیاز یا جایزهٔ ویژه‌ای به فرد معرف اختصاص دهید.

این کارها باعث می‌شود فرایند جذب و استخدام، سریع‌تر و در عین حال، بهینه‌تر پیش برود و بهترین نیروها وارد سازمان شوند.

۲. آن‌بوردینگ با چاشنی گیمیفیکیشن در منابع انسانی

فرایند ورود کارمندان یا همان آن‌بوردینگ (Onboarding) یکی از نقاط حساس سفر کارمندان است و بخش مهمی از تصور مثبت یا منفی آن‌ها را دربارهٔ سازمان شکل می‌دهد. بعد از اینکه کارمندان جدید را به دیگران معرفی کردید، می‌توانید یک کار متفاوت برای آموزش قوانین و اصول فرهنگ سازمانی انجام دهید.

مثلاً اگر در یک روز ۴ کارمند جدید داشتید،‌ آن‌ها را به دو گروه تقسیم کنید. دو نفر از کارمندان قدیمی‌تر سازمان را هم به‌عنوان راهنمای هر تیم تعیین کنید. حالا از کارکنان جدید بخواهید به یک آزمون آنلاین دربارهٔ قوانین سازمان، فرهنگ سازمانی و رویه‌ها پاسخ دهند و از راهنما کمک بگیرند تا به پاسخ‌های درست برسند.

یک کار جذاب دیگر هم برگزاری تورهای مجازی است که امکان گشت‌وگذار در فضاهای مختلف سازمان را برای فرد تازه‌وارد فراهم می‌کند. این تور مجازی به‌ویژه برای کارمندان دورکار بسیار مفید است.

۳. گیمیفیکیشن در آموزش و توسعه کارمندان

تمام کاربردهای گیمیفیکیشن در منابع انسانی یک طرف، استفاده از آن در آموزش و توسعهٔ کارمندان یک طرف! بیایید دو نمونهٔ موفق را بررسی کنیم.

مثال دیگر هم شرکت AstraZeneca است؛ جایی که از یک سیستم آموزشی بازی‌محور به نام «Go to Jupiter» برای آموزش کارکنان بخش فروش استفاده می‌کند. با گنجاندن تابلوهای امتیاز، سطح‌بندی و اهدای جایزه، ۹۵ درصد از کارمندان آسترازنکا موفق شدند ماژول‌های آموزشی را تکمیل کنند.

۴. بهبود فرهنگ و سیاست‌های سازمانی

اجازه دهید این کاربرد گیمیفیکیشن در منابع انسانی را با یک مثال درخشان از شرکت Deloitte پیش ببریم. این شرکت تصمیم گرفت از گیمیفیکیشن برای آموزش امنیت سایبری به کارمندانش استفاده کند و این کار را در قالب بازی اتاق فرار انجام داد.

شرکت‌کنندگان باید چالش‌ها و معماها را در مدت مشخصی حل می‌کردند و هم‌زمان، نکاتی را دربارهٔ موضوعاتی از جمله مدیریت امن دستگاه، اشتراک‌گذاری داده و حفاظت از رمز عبور یاد می‌گرفتند.

شاید برایتان سوال باشد که تفاوت این فرایند، با کاربرد گیمیفیکیشن در HR برای آموزش چیست؟ تفاوت اینجاست که این بازی به کارمندان کمک کرد که با سیاست‌های Deloitte درخصوص امنیت داده آشنا شوند و در کوتاه‌ترین زمان، خود را با آن تطبیق دهند.

شما هم می‌توانید این بازی را طبق فرهنگ سازمانی‌تان شخصی‌سازی کنید یا از بازی‌های مشابه برای آموزش سرمایه‌های انسانی کمک بگیرید.

۵. افزایش تعامل کارمندان با گیمیفیکیشن 

اگر می‌خواهید بهره‌وری و انگیزهٔ کارمندان سازمان را افزایش دهید، از تعریف سیستم پاداش‌دهی و امتیازدهی غافل نشوید! انجام به‌موقع وظایف، حضور موفق در یک کمپین، رفتار مطابق با ارزش‌های سازمان و به‌پایان‌رساندن یک دورهٔ آموزشی سخت، از جمله اقداماتی هستند که ارزش تشویق و قدردانی از کارمندان را دارند.

اگر می‌خواهید از گیمیفیکیشن در منابع انسانی برای بهبود تعامل کارمندان استفاده کنید، می‌توانید به‌سراغ لیدربرد و اهدای انواع نشان بروید تا مزایای ویژه‌ای را در اختیار کارمندان قرار دهید. مثلاً وقتی که شخص موفق می‌شود از مرحلهٔ مبتدی به حرفه‌ای برسد، مقدار قابل توجهی افزایش حقوق دریافت می‌کند.

سیستم امتیازدهی هم برای بسیاری از سرمایه‌های انسانی جذاب است؛ به‌خصوص اگر امکان تبدیل امتیاز به پاداش و جایزه را برایشان فراهم کنید. به‌عنوان مثال، اگر تعداد امتیازهای یک کارمند به ۵۰ برسد، می‌تواند گردونهٔ شانس را یک بار بچرخاند تا جایزه‌ای برنده شود.

۶. بهره‌وری شخصی و تیمی با بازی

بهره‌وری شخصی و تیمی زمانی اتفاق می‌افتد که هیچ اجباری در آن وجود نداشته باشد. بگذارید این کاربرد گیمیفیکیشن در منابع انسانی را با یک مثال موفق توضیح دهیم.

شرکت آمازون یک بازی مخصوص برای کارمندان بخش انبار راه‌اندازی کرد و از آن‌ها خواست که حجم کاری‌شان را به‌صورت فردی یا تیمی (اما به‌درستی) مدیریت کنند. کسانی که موفق به انجام این کار می‌شدند، ارز مجازی دریافت می‌کردند و می‌توانستند از آن برای خرید پوشاک و سایر کالاهای مورد نیاز استفاده کنند.

این بازی خلاقانه همچنان ادامه دارد و جواب می‌دهد، اما پیوستن به آن کاملاً داوطلبانه است. آمازون هیچ‌وقت نمی‌خواهد کارمندانش را مجبور به کسب دستاورد کند؛ شما چطور؟

مزایای استفاده از گیمیفیکیشن در منابع انسانی

با کاربردهای گیمیفیکیشن در منابع انسانی آشنا شدیم؛ حالا بیایید نگاهی به مزایای استفاده از آن بیندازیم:

• بر اساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۹، ۷۸ درصد از پاسخ‌دهندگان، معتقدند استفاده از گیمیفیکیشن در منابع انسانی، باعث جذابیت کارفرمایان می‌شود. 
• ۸۸ درصد از کارکنان، می‌گویند گیمیفیکیشن تأثیر مثبتی بر رضایت و بهره‌وری‌شان داشته است.
• ۸۳ درصد از کارکنانی که آموزش‌های شغلی را با گیمیفیکیشن گذرانده‌اند، از این روند راضی بوده‌اند؛ در‌حالی‌که این رقم در سایر کارمندان (با روش‌های غیر بازی) حدود ۶۱ درصد است.
• نشریه گالوپ می‌گوید که بی‌انگیزگی و کم‌کاری کارمندان آمریکایی، سالانه بیشتر از ۵۰۰ میلیارد دلار به شرکت‌های این کشور ضرر می‌زند؛ خسارت سنگینی که می‌تواند با گیمیفیکیشن بسیار کمتر شود و مشارکت و اشتیاق کارکنان را افزایش دهد.

در کل، گیمیفیکیشن در مدیریت منابع انسانی، می‌تواند درک کارمندان را از فعالیت‌های معمول و ساختار خسته‌کنندهٔ محیط کار تغییر دهد و تسک‌های روزانه را به فعالیت‌هایی سرگرم‌کننده و بازی‌وار تبدیل کند.

چگونه از گیمیفیکیشن در مدیریت منابع انسانی کمک بگیریم؟

تا اینجای کار از زیروبم گیمیفیکیشن در منابع انسانی گفتیم و حالا وقت پیاده‌کردن عملی این استراتژی است. این بخش را طی ۴ مرحله پیش می‌بریم.

شناخت کارمندان و شرایط کسب‌وکار

قدم اول را با ارزیابی وضعیت کارمندان و شرایط کسب‌وکار بردارید. علایق کارکنان و سیستم گردش کار را دقیق بشناسید و آن را درک کنید. مثلاً اگر در حوزهٔ فناوری و تکنولوژی فعالیت می‌کنید و اکثر کارکنان سازمان شما جوان هستند، از راهکارهای دیجیتال مثل بازی‌های آنلاین پاسخ بهتری می‌گیرید. این مرحله کمک می‌کند که استراتژی گیمیفیکیشن را مطابق با انتظارات کارمندان و وضعیت فعلی سازمان بچینید.

تعیین دقیق و واضح اهداف

هدف شما از به‌کارگیری گیمیفیکیشن در منابع انسانی چیست؟ افزایش مشارکت کارکنان، توانمندسازی آن‌ها در قالب بازی یا بهبود فرایند استخدام؟ مهم است که اهداف دقیق، واضح و ملموسی تعیین کنید و دنبال تحقق همان موارد مشخص باشید.

برای نمونه، اگر می‌خواهید سلامت کارکنان را بهبود دهید، باید یک شاخص ملموس برایش مشخص کنید؛ مثلاً هدفتان را رسیدن به ۳۰ درصد رشد تا ۶ ماه آینده بدانید. اهدافی که به این شکل تعیین می‌کنید، مبنایی برای ارزیابی موفقیت‌هایتان می‌شوند.

طراحی سیستم بازی‌ها

نوعی از سیستم پاداش‌دهی و بازی را برای کارکنان طراحی کنید که در راستای دو مرحلهٔ قبلی باشد؛ یعنی شناخت علایق کارمندان و رسیدن به اهداف مشخص.

مثلاً برای بهبود سلامتی کارمندان، می‌توانید یک سیستم امتیازدهی را در نظر بگیرید. ورزش منظم، مطالعهٔ محتواهای آموزشی و شرکت در چالش‌های تناسب اندام می‌توانند از جمله کارهایی باشند که امتیاز دریافت می‌کنند.

مطمئن شوید که منطق دریافت امتیاز و خرج‌کردن آن به کارمندان انگیزه می‌دهد و آن‌ها را به انجام رفتار مد نظر تشویق می‌کند. رسیدن به امتیاز نباید بیش‌ازحد سخت یا آسان باشد تا ارزش خود را از دست ندهد و دور از دسترس هم نباشد.

اجرای استراتژی گیمیفیکیشن

حالا وقت اجرای استراتژی گیمیفیکیشن در سازمان است! در مرحله‌‌ٔ اجرا، حتما کارهای زیر را انجام دهید:

• آموزش‌های لازم را ارائه دهید؛
• اهداف و مزایای فرایند بازی‌سازی را برای همهٔ کارکنان روشن کنید؛
• نرخ مشارکت را اندازه بگیرید؛
• بازخوردهای کارمندان را جمع‌آوری کنید؛
• منعطف باشید و در صورت نیاز، تغییراتی در استراتژی ایجاد کنید.

برای موفقیت در طراحی، اجرا و ارزیابی گیمیفیکیشن در منابع انسانی، می‌توانید وارد پلتفرم شناخت و قدردانی از کارمندان فیلیا شوید و از امکانات ویژهٔ آن بهره‌ ببرید.

آیا گیمیفیکیشن در منابع انسانی برای هر کسب‌وکاری مفید است؟

به‌عنوان کارشناس یا مدیر منابع انسانی، می‌توانید در فرایندهای مختلفی از گیمیفیکیشن استفاده کنید، اما ابتدا باید شرایط زیر را در نظر بگیرید و موقعیت مناسب را تشخیص دهید:

• فرهنگ و ارزش‌های سازمان شما باید با رویکرد گیمیفیکیشن هماهنگ باشد و رقابت و عناصر بازی‌سازی را بپذیرد.
• گیمیفیکیشن برای فرایندهای بسیار پیچیده یا انتزاعی نمی‌تواند سود چندانی داشته باشد و بیشتر مناسب اهداف واضح و ملموس است.
• از گیمیفیکیشن برای خلق ارزش و تزریق انرژی به کارمندان استفاده کنید؛ استفادهٔ بیش‌ازحد باعث خستگی کارکنان یا بی‌اثری گیمیفیکیشن می‌شود.
• قبل از شروع، نیازها و ترجیحات کارمندان را بسنجید و مطابق با واکنش احتمالی آن‌ها عمل کنید؛ ممکن است اکثر افراد از گیمیفیکیشن استقبال نکنند و به آن پاسخ مثبت ندهند.
• بعد از اتمام فرایند، نتایج و میزان اثربخشی گیمیفیکیشن در منابع انسانی را ارزیابی کنید؛ اگر بازدهی بسیار ضعیف بود، بهتر است به فکر رویکردهای جایگزین برای سازمان باشید.

توصیه می‌کنیم موارد بالا را حتما و حتما در نظر بگیرید تا مطمئن شوید که گیمیفیکیشن قرار است اوضاع را بهتر کند، نه اینکه مشکلات جدیدی به‌وجود بیاورد!

بازی و رقابت را به سازمان بیاورید

گیمیفیکیشن در منابع انسانی ابزارهایی را در اختیارتان می‌گذارد تا رقابت سالم، پاداش و تعامل خلاقانه را از طریق بازی‌سازی به سازمان بیاورید.

با استفاده از روش‌ها و نمونه‌هایی که در این مقاله توضیح دادیم، می‌توانید به کارکنان سازمان انگیزهٔ بیشتری بدهید و بازی‌سازی را به بخش ثابتی از فرهنگ سازمانی‌تان تبدیل کنید.

در صورتی که می‌خواهید بیشتر و بهتر با تکنیک‌های بازی‌سازی آشنا شوید، حتما سری به مقاله‌های دسته‌بندی «گیمیفیکیشن» فیلیا بزنید. همچنین، اگر در فرایند اجرا یا تحلیل نتایج گیمیفیکیشن در محیط کار سوالی دارید، در بخش کامنت‌ها زیر همین مقاله با ما در ارتباط باشید.