گیمیفیکیشن در منابع انسانی چه کاربردهایی دارد؟

در مقاله «گیمیفیکیشن چیست؟» توضیح دادیم که بازی چطور می‌توانند احساسات مشتریان را درگیر و آن‌ها را به کسب‌وکار علاقه‌مند کند. حالا می‌خواهیم به یک شاخۀ جذاب دیگر، یعنی «گیمیفیکیشن در منابع انسانی» بپردازیم.

در ادامه منظورمان از Gamification در منابع انسانی، کاربردهای آن و نتایجی که به‌دنبال دارد را بررسی می‌کنیم.

گیمیفیکیشن در منابع انسانی چیست؟

gamification در منابع انسانی (HR) به معنای ادغام عناصر شبیه به بازی (مانند امتیازها، نشان‌ها، جدول رتبه‌بندی و چالش‌ها) در فرایندهای منابع انسانی است تا میزان درگیری، انگیزه و عملکرد بهتر کارکنان افزایش یابد. در این روش از جذابیت‌های روان‌شناختی بازی‌ها استفاده می‌شود تا وظایف را لذت‌بخش‌تر کنیم و در نتیجه محیط کاری پویاتر و تعاملی‌تری داشته باشیم.

مثلاً جذب و استخدام یک کارمند جدید را تصور کنید که یک موقعیت بسیار جدی است؛ به نظر نمی‌آید که چنین موقعیتی ظرفیت استفاده از گیمیفیکیشن را داشته باشد، اما در بخش‌های بعدی می‌بینیم که آن‌قدرها هم دور از ذهن نیست!

دو دلیل استفاده از گیمیفیکیشن در مدیریت منابع انسانی:

۱. افزایش تعامل و مشارکت کارکنان در سازمان

۲. ساختن یک تجربه لذت‌بخش برای هر کارمند

از آنجایی که در حال حاضر در بازار کار ایران، اکثریت نیروی کار را متولدین سال ۱۳۶۰ به بعد تشکیل می‌دهند، شرکت‌های موفق از اجرای فرایندهای گیمیفیکیشن در محیط کار استقبال می‌کنند تا رضایت کارکنانشان را بالا ببرند و آن‌ها را در سازمان نگه دارند.

مهم‌ترین کاربردهای گیمیفیکیشن در منابع انسانی

بعضی از فرایندهای مربوط به HR که کارمندان تجربه می‌کنند، خسته‌کننده و تکراری به نظر می‌رسند. در این شرایط، وقت استفاده از چاشنی گیمیفیکیشن در منابع انسانی است!

در ادامه، مهم‌ترین کاربردهای بازی‌سازی در HR را توضیح می‌دهیم. 

۱. گیمیفیکیشن در فرایند استخدام

فرآیند استخدام مراحل مختلفی دارد؛ شما می‌توانید با اجرای گیمیفیکیشن در مراحل ابتدایی، رزومه‌های دریافتی را فیلتر و افرادی را که امتیاز لازم را دریافت کرده‌اند، به مراحل بعدی دعوت کنید.

برای مثال فرض کنید که قصد استخدام یک برنامه‌نویس را دارید و ۵۰ نفر برایتان رزومه فرستاده‌اند. به‌جای برگزاری ۵۰ جلسه مصاحبه که وقت بسیار زیادی می‌گیرد، می‌توانید یک آزمون آنلاین کدنویسی در سطح انتظارات سازمان برگزار کنید.

این کار، مرحله مصاحبه فنی را جذاب‌تر می‌کند و باعث می‌شود فرایند استخدام هم کوتاهتر شود.

یک مثال دیگر هم تعریف سیستم «معرفی همکار جدید» برای کارمندان فعلی سازمان است. فرصت‌های شغلی موجود را به کارکنان سازمان اطلاع دهید و از آن‌ها بخواهید که افراد مناسب را به شما معرفی کنند. اگر استخدام کارمند جدید از این طریق اتفاق افتاد، امتیاز یا جایزهٔ ویژه‌ای به فرد معرف اختصاص دهید.

این کارها باعث می‌شود فرایند جذب و استخدام، سریع‌تر و در عین حال، بهینه‌تر پیش برود و بهترین نیروها وارد سازمان شوند.

۲. آن‌بوردینگ نیروی جدید با گیمیفیکیشن

یکی از نمونه‌های موفق گیمیفیکیشن در فرآیند Onboarding کارکنان، برنامه «SAP Career City» است که توسط شرکت SAP طراحی شده. این برنامه به‌صورت یک بازی شبیه‌سازی‌شده ارائه می‌شود که به کارکنان جدید امکان می‌دهد در یک محیط مجازی و تعاملی با مسئولیت‌ها، فرآیندها و فرهنگ سازمانی آشنا شوند.

ساختار SAP Career City را در چهار بخش می‌توانیم بررسی کنیم: 👇

محیط شبیه‌سازی‌شده: کارکنان جدید در یک شهر مجازی به نام «Career City» قرار می‌گیرند و می‌توانند با بخش‌های مختلف سازمان آشنا شوند.

مأموریت‌ها و چالش‌ها: در طول بازی، کارکنان با مأموریت‌ها و چالش‌هایی مواجه می‌شوند که نیازمند به‌کارگیری مهارت‌های فنی و تصمیم‌گیری هستند. این مأموریت‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که کاربران را به یادگیری فعال و مشارکت در فرآیندهای سازمانی ترغیب کنند.

سیستم امتیازدهی و بازخورد فوری: با انجام موفقیت‌آمیز مأموریت‌ها، کاربران امتیاز کسب می‌کنند و بازخورد فوری دریافت می‌کنند که به آن‌ها در درک بهتر عملکردشان کمک می‌کند.

تابلوهای رتبه‌بندی و نشان‌ها: برای ایجاد انگیزه و رقابت سالم، تابلوهای رتبه‌بندی و نشان‌های دیجیتالی در نظر گرفته شده است که بر اساس دستاوردهای افراد به‌روز می‌شود.

۳. گیمیفیکیشن در آموزش و توسعه کارمندان

تمام کاربردهای گیمیفیکیشن در منابع انسانی یک طرف، استفاده از آن در آموزش و توسعهٔ کارمندان یک طرف! بیایید دو نمونهٔ موفق را بررسی کنیم.

مثال دیگرمان شرکت AstraZeneca است؛ جایی که از یک سیستم آموزشی بازی‌محور به نام «Go to Jupiter» برای آموزش کارکنان بخش فروش استفاده می‌کند. با گنجاندن تابلوهای امتیاز، سطح‌بندی و اهدای جایزه، ۹۵ درصد از کارمندان آسترازنکا موفق شدند ماژول‌های آموزشی را تکمیل کنند.

۴. بهبود فرهنگ و سیاست‌های سازمانی

اجازه دهید این کاربرد گیمیفیکیشن در منابع انسانی را با یک مثال درخشان از شرکت Deloitte پیش ببریم. این شرکت تصمیم گرفت از گیمیفیکیشن برای آموزش امنیت سایبری به کارمندانش استفاده کند و این کار را در قالب بازی اتاق فرار انجام داد.

شرکت‌کنندگان باید چالش‌ها و معماها را در مدت مشخصی حل می‌کردند و هم‌زمان، نکاتی را دربارهٔ موضوعاتی از جمله مدیریت امن دستگاه، اشتراک‌گذاری داده و حفاظت از رمز عبور یاد می‌گرفتند.

شما هم می‌توانید این بازی را طبق فرهنگ سازمانی‌تان شخصی‌سازی کنید یا از بازی‌های مشابه برای آموزش سرمایه‌های انسانی کمک بگیرید.

۵. افزایش تعامل کارمندان با گیمیفیکیشن 

اگر می‌خواهید از گیمیفیکیشن در منابع انسانی برای بهبود تعامل کارمندان استفاده کنید، می‌توانید به‌سراغ لیدربرد و اهدای انواع نشان بروید تا مزایای ویژه‌ای را در اختیار کارمندان قرار دهید. مثلاً وقتی که شخص موفق می‌شود از مرحلهٔ مبتدی به حرفه‌ای برسد، مقدار قابل توجهی افزایش حقوق دریافت می‌کند.

سیستم امتیازدهی هم برای بسیاری از سرمایه‌های انسانی جذاب است؛ به‌خصوص اگر امکان تبدیل امتیاز به پاداش و جایزه را برایشان فراهم کنید. به‌عنوان مثال، اگر تعداد امتیازهای یک کارمند به ۵۰ برسد، می‌تواند گردونهٔ شانس را یک بار بچرخاند تا جایزه‌ای برنده شود.

۶. بهره‌وری شخصی و تیمی با بازی

بهره‌وری شخصی و تیمی زمانی اتفاق می‌افتد که هیچ اجباری در آن وجود نداشته باشد. بگذارید این کاربرد گیمیفیکیشن در منابع انسانی را با یک مثال موفق توضیح دهیم.

شرکت آمازون یک بازی مخصوص برای کارمندان بخش انبار راه‌اندازی کرد و از آن‌ها خواست که حجم کاری‌شان را به‌صورت فردی یا تیمی (اما به‌درستی) مدیریت کنند. کسانی که موفق به انجام این کار می‌شدند، ارز مجازی دریافت می‌کردند و می‌توانستند از آن برای خرید پوشاک و سایر کالاهای مورد نیاز استفاده کنند.

این بازی خلاقانه همچنان ادامه دارد و جواب می‌دهد، اما پیوستن به آن کاملاً داوطلبانه است. آمازون هیچ‌وقت نمی‌خواهد کارمندانش را مجبور به کسب دستاورد کند؛ شما چطور؟

مزایای استفاده از گیمیفیکیشن در منابع انسانی (بر اساس آمار)

در سال ۲۰۱۹، شرکت TalentLMS یک نظرسنجی با مشارکت نزدیک به ۹۰۰ کارمند انجام داد تا تأثیر گیمیفیکیشن در محیط کار را بررسی کند. از این تعداد، ۳۷۴ نفر اعلام کردند که هیچ عنصر گیمیفیکیشنی در نرم‌افزارهای محل کار خود مشاهده نکرده‌اند و از ادامه نظرسنجی کنار گذاشته شدند.

و اما نتایج:

• افزایش بهره‌وری و رضایت: ۸۹٪ از کارمندان اظهار داشتند که گیمیفیکیشن باعث می‌شود احساس بهره‌وری بیشتری داشته باشند و ۸۸٪ نیز احساس خوشحالی بیشتری در محل کار داشتند.
• تمایل به ویژگی‌های بازی‌گونه: ۳۳٪ از کارمندان تمایل دارند که نرم‌افزارهای آموزشی گیمیفیکیشن بیشتری داشته باشند.
• آموزش با گیمیفیکیشن: ۶۱٪ از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که آموزش‌هایی با عناصر گیمیفیکیشن دریافت می‌کنند.
• انگیزه در آموزش: ۸۳٪ از افرادی که آموزش‌های گیمیفیکیشن‌دار دریافت می‌کنند، احساس انگیزه دارند، در حالی که ۶۱٪ از افرادی که آموزش‌های بدون گیمیفیکیشن دریافت می‌کنند، احساس خستگی و بی‌انگیزگی دارند.
• تأثیر بر تعامل و روان‌شناسی: گیمیفیکیشن در محل کار همچنان تأثیر قابل‌توجهی بر تعامل، انگیزه و روان‌شناسی کارمندان دارد.
• افزایش بهره‌وری با گیمیفیکیشن: ۸۹٪ معتقدند که اگر کار آن‌ها بیشتر گیمیفیکیشن‌دار بود، بهره‌وری بیشتری داشتند.
• جذابیت در فرآیند استخدام: ۷۸٪ از پاسخ‌دهندگان اظهار داشتند که گیمیفیکیشن در فرآیند استخدام، شرکت را در نظرشان جذاب‌تر می‌کند.

🎮 عناصر رایج گیمیفیکیشن در محل کار:

• نشان‌ها (Badges): ۷۱٪ از کارمندان نشان‌ها را به‌عنوان رایج‌ترین عنصر گیمیفیکیشن نام برده‌اند.
• امتیازدهی (Points): ۵۹٪ از کارمندان امتیازدهی را تجربه کرده‌اند.
• جوایز مجازی یا فیزیکی: ۵۶٪ از کارمندان جوایزی برای دستاوردهای خود دریافت کرده‌اند.
• تابلوهای رتبه‌بندی (Leaderboards): ۵۱٪ از کارمندان با تابلوهای رتبه‌بندی مواجه شده‌اند.
• سطوح (Levels): ۴۷٪ از کارمندان با سطوح مختلف در نرم‌افزارها کار کرده‌اند.

📈 تأثیر گیمیفیکیشن در آموزش کارمندان:

• افزایش انگیزه: ۸۳٪ از کارمندانی که آموزش‌های گیمیفیکیشن‌دار دریافت می‌کنند، احساس انگیزه دارند.
• کاهش خستگی: تنها ۱۳٪ از این افراد احساس خستگی یا بی‌انگیزگی دارند، در حالی که این رقم در میان افرادی که آموزش‌های بدون گیمیفیکیشن دریافت می‌کنند، به ۶۱٪ می‌رسد.

در کل، گیمیفیکیشن در مدیریت منابع انسانی، می‌تواند درک کارمندان را از فعالیت‌های معمول و ساختار خسته‌کنندهٔ محیط کار تغییر دهد و تسک‌های روزانه را به فعالیت‌هایی سرگرم‌کننده و بازی‌وار تبدیل کند.

چگونه از گیمیفیکیشن در مدیریت منابع انسانی کمک بگیریم؟

تا اینجای کار از زیروبم گیمیفیکیشن در منابع انسانی گفتیم و حالا وقت پیاده‌کردن عملی این استراتژی است. این بخش را طی ۴ مرحله پیش می‌بریم.

شناخت کارمندان و شرایط کسب‌وکار

قدم اول را با ارزیابی وضعیت کارمندان و شرایط کسب‌وکار بردارید. علایق کارکنان و سیستم گردش کار را دقیق بشناسید و آن را درک کنید. مثلاً اگر در حوزهٔ فناوری و تکنولوژی فعالیت می‌کنید و اکثر کارکنان سازمان شما جوان هستند، از راهکارهای دیجیتال مثل بازی‌های آنلاین پاسخ بهتری می‌گیرید. این مرحله کمک می‌کند که استراتژی گیمیفیکیشن را مطابق با انتظارات کارمندان و وضعیت فعلی سازمان بچینید.

تعیین دقیق و واضح اهداف

هدف شما از به‌کارگیری گیمیفیکیشن در منابع انسانی چیست؟ افزایش مشارکت کارکنان، توانمندسازی آن‌ها در قالب بازی یا بهبود فرایند استخدام؟ مهم است که اهداف دقیق، واضح و ملموسی تعیین کنید و دنبال تحقق همان موارد مشخص باشید.

برای نمونه، اگر می‌خواهید سلامت کارکنان را بهبود دهید، باید یک شاخص ملموس برایش مشخص کنید؛ مثلاً هدفتان را رسیدن به ۳۰ درصد رشد تا ۶ ماه آینده بدانید. اهدافی که به این شکل تعیین می‌کنید، مبنایی برای ارزیابی موفقیت‌هایتان می‌شوند.

طراحی سیستم بازی‌ها

نوعی از سیستم پاداش‌دهی و بازی را برای کارکنان طراحی کنید که در راستای دو مرحلهٔ قبلی باشد؛ یعنی شناخت علایق کارمندان و رسیدن به اهداف مشخص.

مثلاً برای بهبود سلامتی کارمندان، می‌توانید یک سیستم امتیازدهی را در نظر بگیرید. ورزش منظم، مطالعهٔ محتواهای آموزشی و شرکت در چالش‌های تناسب اندام می‌توانند از جمله کارهایی باشند که امتیاز دریافت می‌کنند.

مطمئن شوید که منطق دریافت امتیاز و خرج‌کردن آن به کارمندان انگیزه می‌دهد و آن‌ها را به انجام رفتار مد نظر تشویق می‌کند. رسیدن به امتیاز نباید بیش‌ازحد سخت یا آسان باشد تا ارزش خود را از دست ندهد و دور از دسترس هم نباشد.

اجرای استراتژی گیمیفیکیشن

حالا وقت اجرای استراتژی گیمیفیکیشن در سازمان است! در مرحله‌‌ٔ اجرا، حتما کارهای زیر را انجام دهید:

• آموزش‌های لازم را ارائه دهید؛
• اهداف و مزایای فرایند بازی‌سازی را برای همهٔ کارکنان روشن کنید؛
• نرخ مشارکت را اندازه بگیرید؛
• بازخوردهای کارمندان را جمع‌آوری کنید؛
• منعطف باشید و در صورت نیاز، تغییراتی در استراتژی ایجاد کنید.

برای موفقیت در طراحی، اجرا و ارزیابی گیمیفیکیشن در منابع انسانی، می‌توانید وارد پلتفرم شناخت و قدردانی از کارمندان فیلیا شوید و از امکانات ویژهٔ آن بهره‌ ببرید.

آیا گیمیفیکیشن در منابع انسانی برای هر کسب‌وکاری مفید است؟

به‌عنوان کارشناس یا مدیر منابع انسانی، می‌توانید در فرایندهای مختلفی از گیمیفیکیشن استفاده کنید، اما ابتدا باید شرایط زیر را در نظر بگیرید و موقعیت مناسب را تشخیص دهید:

• فرهنگ و ارزش‌های سازمان شما باید با رویکرد گیمیفیکیشن هماهنگ باشد و رقابت و عناصر بازی‌سازی را بپذیرد.
• گیمیفیکیشن برای فرایندهای بسیار پیچیده یا انتزاعی نمی‌تواند سود چندانی داشته باشد و بیشتر مناسب اهداف واضح و ملموس است.
• از گیمیفیکیشن برای خلق ارزش و تزریق انرژی به کارمندان استفاده کنید؛ استفادهٔ بیش‌ازحد باعث خستگی کارکنان یا بی‌اثری گیمیفیکیشن می‌شود.
• قبل از شروع، نیازها و ترجیحات کارمندان را بسنجید و مطابق با واکنش احتمالی آن‌ها عمل کنید؛ ممکن است اکثر افراد از گیمیفیکیشن استقبال نکنند و به آن پاسخ مثبت ندهند.
• بعد از اتمام فرایند، نتایج و میزان اثربخشی گیمیفیکیشن در منابع انسانی را ارزیابی کنید؛ اگر بازدهی بسیار ضعیف بود، بهتر است به فکر رویکردهای جایگزین برای سازمان باشید.

توصیه می‌کنیم موارد بالا را حتما و حتما در نظر بگیرید تا مطمئن شوید که گیمیفیکیشن قرار است اوضاع را بهتر کند، نه اینکه مشکلات جدیدی به‌وجود بیاورد!

بازی و رقابت را به سازمان بیاورید

گیمیفیکیشن در منابع انسانی ابزارهایی را در اختیارتان می‌گذارد تا رقابت سالم، پاداش و تعامل خلاقانه را از طریق بازی‌سازی به سازمان بیاورید.

با استفاده از روش‌ها و نمونه‌هایی که در این مقاله توضیح دادیم، می‌توانید به کارکنان سازمان انگیزهٔ بیشتری بدهید و بازی‌سازی را به بخش ثابتی از فرهنگ سازمانی‌تان تبدیل کنید.

در صورتی که می‌خواهید بیشتر و بهتر با تکنیک‌های بازی‌سازی آشنا شوید، حتما سری به مقاله‌های دسته‌بندی «گیمیفیکیشن» فیلیا بزنید. همچنین، اگر در فرایند اجرا یا تحلیل نتایج گیمیفیکیشن در محیط کار سوالی دارید، در بخش کامنت‌ها زیر همین مقاله با ما در ارتباط باشید.