۱۴۰۳-۱۰-۲۵ 
۱۱ دقیقه 
۰ 
گیمیفیکیشن می‌تواند معجزه‌ها رقم بزند؛ اما به شرطها و شروطها! خطاهایی هستند که اگر دچار آن‌ها شوید، نه‌تنها هیچ منفعتی از این رویکرد نمی‌برید، بلکه در نهایت می‌بینید منابع مالی و انسانی را هم برای هیچ هدر داده‌اید.
در بسیاری از مواقع، دلیل شکست ممکن است درک اشتباه این مفهوم باشد؛ به همین خاطر، پیشنهاد می‌کنیم مقالۀ «Gamification چیست» را بخوانید.
البته که خیلی وقت‌ها هم علی‌رغم درک درست، به هیچ دستاوردی نمی‌رسید؛ در این حالت، احتمالاً اسیر اشتباهات رایج گیمیفیکیشن شده‌اید؛ موضوعی که در این مقاله به آن می‌پردازیم.
مقدمه‌چینی کافی است؛ بیایید برویم سراغ اشتباهاتی که هر کسب‌وکاری را دام خود می‌اندازند.
اشتباهات رایج گیمیفیکیشن و روش‌های رفع آن‌ها
در اینجا به ۱۴ مورد از دلایل شکست گیمیفیکیشن می‌پردازیم؛ خطاهایی که بارها برای برندهای مختلف رخ داده‌اند و حالا شما، چگونگی مقابله با آن‌ها را یاد می‌گیرید!
۱- عدم شناخت کافی از مشتری
وقتی اطلاعات کافی از علایق، انگیزه‌ها و اخلاقیات مشتری‌های خود نداشته باشید، چطور می‌توانید گیمیفیکیشن را درست طراحی و اجرا کنید؟! به همین خاطر است که نداشتن شناخت کافی از مشتری (یا مخاطب هدف) را یکی از اشتباهات رایج گیمیفیکیشن در نظر می‌گیریم.
استراتژی باید طوری تنظیم شود که دقیقاً باب میل مشتری‌های هدف باشد. اگر بدون در نظر گرفتن این نکتۀ مهم اقدام به اجرای Gamification کنید، به احتمال خیلی زیاد، چندان با استقبال مشتری‌ها مواجه نمی‌شوید و شکست در انتظارتان است.
راهکار غلبه بر این دسته از اشتباهات رایج گیمیفیکیشن بسیار ساده است؛ قبل از اینکه هر کاری انجام دهید، از راه‌های زیر دربارهٔ مشتریان اطلاعات جمع‌آوری کنید:
- نظرسنجی از مشتریان هنگام ثبت‌نام یا پس از خرید
- بررسی رفتارها و تعامل‌های مشتری در سایت
- توجه به محصولات و خدمات مورد علاقهٔ کاربر
- بررسی کامنت‌ها و بازخوردهای شبکه‌های اجتماعی
بعد از این کار، با دیتایی که در اختیار دارید، به‌شکلی حساب‌شده و هوشمندانه، منطقی‌ترین تصمیم‌ها را بگیرید.
| 💟 پیشنهاد مطالعه: روش دریافت بازخورد مشتریان و تحلیل آن‌ها (راهنمای کامل) |
۲- پیچیدگی بیش از حد بازی‌ها
مشتری‌ها قرار نیست به طراحی پیچیده و عجیب بازی‌ها غبطه بخورند! برخی کسب‌وکارها یادشان می‌رود که هدف اصلی آن‌ها ساخت یک بازی ویدیویی نیست و بالا بردن درجۀ سختی، نتیجۀ معکوس می‌دهد.
در گیمیفیکیشن، برای جلب توجه مخاطبان بیشتر، باید مکانیزم‌ها را در حد معقول، ساده و راحت طراحی کنید.
شک نداشته باشید که اگر مخاطب احساس کند تحت فشار قرار گرفته است، بیخیال انجام تسک‌ها می‌شود و این یعنی چیزی از گیمیفیکیشن عاید کسب‌وکارتان نخواهد شد.
برای ساده‌سازی گیمیفیکیشن، چند نکته را سرلوحهٔ کار خود قرار دهید:
- فرایند ورود به بازی را ساده‌تر کنید؛
- از طراحی‌های شلوغ استفاده نکنید؛
- دکمه‌های CTA را در دسترس قرار دهید؛
- از بازی‌های قدیمی و آشنا ایده بگیرید.
💡مثلا، می‌توانید یک بازی شبیه به «مار و پله» طراحی کنید؛ چیزی که برای مخاطبان آشناست و استفاده از آن، نیاز به آموزش و یادگیری نکتهٔ خاصی ندارد.
۳- تمرکز روی جایزه به‌جای نتیجه
استراتژی گیمیفیکیشن نباید حول محور جوایز بچرخد! هدف بازی برای مشتری، برنده شدن و برای کسب‌وکار، دریافت تعامل و رفتار دلخواه از مشتری‌هاست.
می‌توانیم این‌طور بگوییم: جوایز صرفاً تعیین می‌شوند تا شرکت‌کننده‌ها به نتایج مد نظر دست پیدا کنند؛ بنابراین، یکی دیگر از اشتباهات رایج در استفاده از گیمیفیکیشن، ارجح دانستن جوایز بر نتایج است.
این خطا آنقدر مخرب است که در خیلی از منابع، به‌عنوان مهلک‌ترین و اصلی‌ترین اشتباه شناخته می‌شود.
💡یک مثال می‌زنیم…
کسب‌وکاری، یک گردونهٔ شانس در صفحهٔ اصلی سایت خود قرار داده‌است؛ مشتریان، می‌توانند هفته‌ای یکبار این گردونه را بچرخانند و جایزه بگیرند، همین! یعنی تمام تمرکز، فقط روی جایزه گرفتن است.
در مقابل، کسب‌وکاری دیگر، بازی را به نفع خود تغییر می‌دهد؛ این کسب‌وکار از مشتری‌ها می‌خواهد لینکی را در اختیار افراد دیگر قرار دهند و به ازای هر ورود به سایت با آن لینک، یک شانس برای چرخش گردونه دریافت کنند. این یعنی هدف اصلی تغییر کرده است و تمرکز صرفا روی جایزه نیست.
| 💟 پیشنهاد مطالعه: بررسی ۱۵ نمونه گیمیفیکیشن موفق خارجی و ایرانی برای ایده‌پردازی |
۴- عدم استفاده از جایزه‌های تصادفی
از جمله اشتباهات رایج گیمیفیکیشن که خیلی از کسب‌وکارها مرتکب آن می‌شوند، این است که از جوایزی استفاده می‌کنند که برای مشتری «قابل پیش‌بینی» است.
یکی از عواملی که می‌تواند گیمیفیکیشن را جذاب کند و احتمال جلب توجه مشتری‌ها را بالا ببرد، اصل غافلگیری است! عاملی که با تعیین جوایز تصادفی و رندوم می‌توان به آن دست پیدا کرد. اما این نوع جایزه‌ها هم باید به درستی استفاده شوند تا تاثیر خود را روی ذهن مشتری بگذارند.
فرقی نمی‌کند استراتژی کلی چه باشد، تعیین جایزه‌های رندوم، یعنی سورپرایز کردن مشتری! چون او نمی‌داند چه پاداشی انتظارش را می‌کشد و همین مسئله، به هیجان‌انگیزتر شدن کل فرایند کمک میکند.
با این کار، می‌توانید میزان تعامل را بالاتر ببرید و کاربران را به حضور در ادامۀ مسیر تشویق کنید.
🧩 بهترین شیوه برای استفاده از جایزه‌های تصادفی در گیمیفیکیشن، گردونهٔ شانس است. در مقالهٔ «آموزش ساخت گردونه شانس آنلاین» می‌توانید روش طراحی این بازی در باشگاه مشتریان فیلیا را بیاموزید.
۵- وابستگی بیش از حد بازی به شانس و اقبال
اینکه بازی‌های بخش‌های مختلف تا حدی به شانس وابسته باشند، جذاب است؛ اشکال وقتی به وجود می‌آید که این وابستگی از حدی مشخص فراتر می‌رود؛ طوری که مشتری فکر میکند تلاشش هیچ ارزشی ندارد و سیستم هر طور که مد نظرش باشد به او جایزه می‌دهد.
این مورد از اشتباهات رایج در گیمیفیکیشن، باعث ایجاد حرف‌وحدیث‌هایی می‌شود؛ مثلا مشتریان می‌گویند خود سیستم به‌گونه‌ای طراحی شده است که فقط جوایز کوچک و بی‌اهمیت را به کاربران بدهد. آیا می‌توانید به چنین برداشتی ایراد بگیرید؟ اگر خودتان جای مشتری‌ها بودید همین فکر را نمی‌کردید؟
پس حد وسط را بگیرید و در عین اینکه برای شانس وزن قائل می‌شوید، تلاش و عملکرد مشتری برای پشت‌سر گذاشتن مراحل را هم هنگام اهدای جوایز، در نظر داشته باشید.
💡توصیۀ طلایی: برای جلوگیری از ایجاد هرگونه شک‌وشبهه، در برخی بخش‌ها، اجازۀ بازی مجدد را به مشتری بدهید تا عملکردش را بهتر کند و پاداش ارزشمندتری بگیرد.
| 💟 پیشنهاد مطالعه: بررسی گیمیفیکیشن دولینگو؛ از بازی‌سازی تا آموزش |
۶- پاداش‌های کوچک یا نامتناسب
فرض کنید مخاطب هدف یک هفتۀ تمام درگیر پشت‌سر گذاشتن یک مرحلۀ به‌خصوص باشد و در نهایت یک شارژ ۵ هزار تومانی جایزه بگیرد! اصلاً قابل قبول نیست.
پاداش هم باید ارزنده باشد، هم متناسب؛ یعنی بسته به کاری که انجام گرفته تعیین شود. این تعادلی است که برای موفقیت فرایند گیمیفیکیشن ضرورت دارد.
خیلی از کسب‌وکارها در دام صرفه‌جویی‌های بی‌فایده افتادند و با چنین اشتباهی، کل فرایند گیمیفیکیشن را به درۀ شکست هدایت کردند.
هنگام طراحی هر مرحله، دو دو تا چهار تا کنید و ببینید وظایف تعریف‌شده در آن مرحله، لایق چه پاداشی هستند. حتی شاید بد نباشد با روش‌های مختلف، نظر مخاطبان هدف را هم جویا شوید تا از مناسب بودن جوایز هر بخش اطمینان حاصل کنید.
۷- طولانی شدن بیش از حد بازی
حتی در دنیای بازی‌های ویدیویی هم طولانی شدن بیش از حد داستان داد خیلی از گیمرها و منتقدین را درمی‌آورد؛ چه برسد به گیمیفیکیشن که کلاً اهداف متفاوتی را دنبال میکند.
طولانی شدن بیش از حد بازی، شرکت‌کنندگان را دلسرد و خیلی از آن‌ها را در میانۀ راه از قطار پیاده میکند. مسلماً دوست ندارید چنین اتفاقی بیفتد؛ پس سعی کنید مدت زمان بازی را در حد معقولی نگه دارید.
نمی‌گوییم هر چه کوتاه‌تر، بهتر! منظورمان این است که رعایت تعادل را فراموش نکنید؛ قرار نیست با Elden Ring (یک بازی ویدیویی معروف) وارد رقابت شوید.
به‌جای اینکه در دام این نوع اشتباهات رایج گیمیفیکیشن بیفتید و روی طولانی بودن بازی متمرکز شوید، توجهتان را بگذارید روی عواملی مثل طراحی درست ماموریت‌ها و دریافت تعامل دلخواه از مشتری که می‌توانند باعث موفقیت گیمیفیکیشن شوند.
۸- روند تکراری و بی‌توجهی به پویایی و تغییر
جدا از اینکه طولانی شدن بیش از حد می‌تواند خسته‌کننده باشد، تغییر نکردن مکانیزم‌ها و سازوکارها در مراحل مختلف هم یکی از عوامل شکست استراتژی گیمیفیکیشن است.
باید سیستم گیمیفیکیشن را طوری طراحی کنید که در هر بخش، احساسات به‌خصوصی در مخاطب برانگیخته شوند و به‌دنبال این پویایی، سازوکارهای متفاوتی برای هر مرحله در نظر بگیرید.
بیشتر کسب‌وکارهایی که در دام این خطای بازی‌وارسازی می‌افتند، تمام تمرکزشان را روی جنبه‌های فنی ماجرا گذاشته‌اند و به همین خاطر، از موضوعی با این اهمیت غافل مانده‌اند.
برای رفع این مشکل، حتما به شکل منظم از مشتری‌هایی که در فرایند گیمیفیکیشن درگیر هستند بازخورد بگیرید. همچنین، بر اساس ترندهای روز گیمیفیکیشن، سیستم بازی‌ها را تغییر دهید تا همیشه در اوج باقی بمانید.
۹- رابط کاربری زشت و خسته‌کننده
ظاهر زیبا، بیشتر از چیزی که فکرش را بکنید اهمیت دارد! در واقع، اگر گیمیفیکیشن طراحی بصری خوبی نداشته باشد، از همان اولین نگاه، نمی‌تواند توجه مشتری را جلب کند و شانسی برای دریافت بازخورد ندارد. وقتی کسی تمایل نداشته باشد در تسک‌ها شرکت کند، طراحی و اجرای این رویکرد چه فایده‌ای خواهد داشت؟!
پس تمام آیکون‌ها، تصاویر، صداها و متن‌ها را دوباره بررسی کنید؛ آیا آن‌ها از نظر مخاطب هدف جذاب هستند؟ اگر پاسخ منفی است، اسیر یکی دیگر از خطاهای رایج گیمیفیکیشن شده‌اید.
نکتۀ جالب اینکه ضررهای این اشتباه به شکست Gamification محدود نمی‌شود و ممکن است تصویر برند هم تحت تأثیر قرار بگیرد. احتمالاً برای خودتان پیش آمده که وارد یک سایت با طراحی بد شده باشید و حس کنید آن برند قابل اعتماد نیست!
برای حل این دسته از اشتباهات رایج گیمیفیکیشن، حتما دو کار زیر را انجام دهید:
- در فرایند طراحی گیمیفیکیشن، از طراح‌های حرفه‌ای کمک بگیرید؛ طراحانی که می‌توانند با در نظر گرفتن دستورالعمل‌های تعریف‌شده و ترندهای روز، یک رابط کاربری زیبا و چشم‌نواز تحویلتان بدهند.
- طرح اولیه را در اختیار یک گروه محدود (مثلا اعضای باشگاه مشتریان) قرار دهید و از آن‌ها بازخورد بگیرید؛ سپس با توجه به پیشنهادها و انتقادها، ایرادها را رفع کنید.
۱۰- تلاش برای اجرای بازی‌های بزرگ و تخصصی
یادتان باشد هدف از گیمیفیکیشن، جلب توجه گیمرهای حرفه‌ای نیست؛ طرف شما، گاهی مشتری‌ها و گاهی کارمندان کسب‌وکارتان هستند، کسانی که ممکن است اصلا در حالت عادی، سمت بازی نروند.
هیچ نیازی به ساخت شاهکارهای بزرگ وجود ندارد. بازی‌های تخصصی و حرفه‌ای، نمی‌توانند مزایای مورد نظر گیمیفیکیشن را برای کسب‌وکار رقم بزنند و نتیجه‌ای جز شکست به‌همراه نخواهند داشت.
در حقیقت اصلا منظور از گیمیفیکیشن، ساخت ۰ تا ۱۰۰ یک بازی ویدئویی یا فیزیکی نیست! مقصود این است که فرایندهای مورد نظر خود را با کارهای سرگرم‌کننده ترکیب کنید؛ با این حساب، می‌توانید از بازی‌ها و سرگرمی‌هایی کمک بگیرید که قبلا طراحی شده‌اند و مخاطبان هم با آن‌ها آشنایی کامل دارند.
| 💟 پیشنهاد مطالعه: آموزش طراحی کمپین تبلیغاتی از ۰ تا ۱۰۰؛ برای همهٔ کسب‌وکارها |
۱۱- تقلید از رقبا یا برعکس، بی‌توجهی به آن‌ها
تقلید و اجرای طرح‌های تکراری سیستم گیمیفیکیشن رقبا، فایده‌ای نخواهد داشت؛ همان‌طور که بی‌توجهی به تجربیات قبلی آن‌ها هم به ضرر کسب‌وکارتان تمام می‌شود.
فارغ از اینکه سیستم گیمیفیکیشن هر کسب‌وکاری باید منحصربه‌فرد باشد و تجربه‌ای نو برای مشتری‌ها خلق کند، بهتر است سابقۀ عملکردی رقبا در این زمینه را با دقت بررسی کنید. هدف پیدا کردن اشتباهات رایج گیمیفیکیشن است که توسط آن‌ها رخ داده است؛ اشتباهاتی که شما نباید آن‌ها را تکرار کنید.
اگر نظر ما را می‌خواهید، پا را فراتر بگذارید و نتایج بازی‌وارسازی توسط برندهای مختلف در صنایع گوناگون را هم بررسی کنید؛ فارغ از اینکه آن کمپانی‌هایی که مطالعه می‌کنید، جزو رقبا محسوب می‌شوند یا نه.
شناخت این اشتباهات و دوری کردن از آن‌ها، مسیر رسیدن به موفقیت را هموار میکند و مانع از تقلید کورکورانه می‌شود.
| 💟 پیشنهاد مطالعه: گیمیفیکیشن در منابع انسانی چه کاربردی دارد؟ چگونه باید از آن استفاده کنیم؟ |
۱۲- عدم وجود راهنمای روشن و دقیق
یکی از اشتباهات رایج گیمیفیکیشن این است که سعی کنید مرموز و مبهم به نظر برسید و مخاطب را سردرگم کنید!
ایجاد ابهام شاید در بازی‌های ویدیویی جذاب باشد، اما در گیمیفیکیشن که کلاً اهداف دیگری را دنبال میکند، مثل زهری مهلک است و کلیت ماجرا را به تباهی می‌کشاند.
مشتری، باید یک مسیر شفاف و سرراست را پیش رویش ببینید تا ترغیب شود در مراحل طراحی‌شدۀ گیمیفیکیشن شرکت کند. اگر کاربر نداند باید چه کاری انجام دهد و چطور در مراحل مختلف پیش برود، به احتمال زیاد، مشتاق به شرکت نخواهد بود.
سعی کنید در هر مرحله، با یک راهنمای ساده، تمام اقداماتی را که از شرکت‌کننده انتظار می‌رود، برای او توضیح دهید و بگویید که چطور باید به مرحلۀ بعدی برود.
| 💟 پیشنهاد مطالعه: ریتنشن مارکتینگ چیست و چطور باعث افزایش نرخ بازگشت مشتریان می‌شود؟ |
۱۳- تعیین اهداف غیرمنطقی و انتظارات غیرواقعی
در خیلی از مواقع، کمپین‌های گیمیفیکیشن، به‌درستی اجرا می‌شوند و به دستاوردهای بزرگی هم می‌رسند؛ منتهی کسب‌وکار در ابتدای مسیر، اهدافی غیرمنطقی تعیین کرده است و انتظار دارد از طریق این سازوکار به آن‌ها برسند؛ بنابراین، هرگونه دستاورد دیگری را شکست تلقی میکند.
از همان آغاز کار، سطح انتظارات را مدیریت کنید و با تعیین اهداف واقعی و قابل دستیابی، بار تمام کم‌وکاستی‌ها را روی دوش Gamification نگذارید.
هدف‌گذاری با فریم‌ورک SMART برای عبور از این نوع اشتباهات رایج گیمیفیکیشن به شما کمک خواهد کرد؛ بر اساس این سیستم، اهداف شما باید ۵ ویژگی داشته باشند: مشخص (Specific)، قابل اندازه‌گیری (Measurable)، قابل دستیابی (Achievable)، مرتبط (Relevant) و زمان‌دار (Time-bound).
همان‌طور که نمی‌توانید از خیار، انتظار داشته باشید مزۀ موز بدهد، نباید فکر کنید گیمیفیکیشن می‌تواند حلال تمام مشکلات باشد و با عصایی در دست، رود نیل را از وسط بشکافد. گیمیفیکیشن که تنها راه پیش روی شما نیست؛ باور نمی‌کنید؟ سری به مقالهٔ «ایده های جدید برای فروش بیشتر» بزنید تا ببینید چند راه مختلف برای موفقیت کسب‌وکار وجود دارد که شما از آن بی‌خبر هستید!
۱۴- جایزه دادن بیش از حد و غیر اصولی
جایزه دادن بیش از حد و حساب‌نشده هم از اشتباهات رایج گیمیفیکیشن است که شاید کمتر دربارۀ آن شنیده باشید.
فکر کنید مشتری فقط ۵ دقیقه وقت برای بازی صرف میکند و درازای همین زمان کوتاه، ۲۵ لول بالا می‌رود؛ یا آنقدر اعتبار به حسابش اضافه می‌شود که می‌تواند عملاً هرچیزی را از کسب‌وکارتان بخرد!
برخلاف تصور خیلی‌ها، این کار از دو جهت به ضرر کسب‌وکار خواهد بود:
- مشتری‌ها فکر می‌کنند جوایز بی‌ارزش هستند؛
- در نهایت گیمیفیکیشن از نظر مادی به ضرر کسب‌وکار خواهد بود.
پس جا دارد باز هم به یک اصل بسیار مهم که باید در طراحی و اجرای گیمیفیکیشن، به آن توجه داشته باشیم اشاره کنیم: رعایت حد اعتدال!
| 💟 پیشنهاد مطالعه: کدام جایزه باشگاه مشتریان جذاب‌تر است؟ (راهنمای کامل) |
این‌ها اشتباهات رایج گیمیفیکیشن بودند که اگر بتوانید از دام آن‌ها جان سالم به در ببرید، می‌توانید از منافع شگفت‌انگیز بازی‌سازی در کسب‌وکار خود بهره‌مند شوید؛ اما یک راهکار جامع و کامل برای حل کردن تمام این مشکلات وجود دارد:
فیلیا؛ راهکاری جامع برای اشتباهات رایج گیمیفیکیشن
اگر می‌خواهید اشتباهات رایج گیمیفیکیشن را دور بزنید، از خدمات گیمیفیکیشن فیلیا استفاده کنید. با کمک این ابزار، می‌توانید از سیستمی مجهز استفاده کنید که امکانات زیر را در اختیارتان قرار می‌دهد:
- استفاده از سیستم دسته‌بندی و شناخت مشتریان برای طراحی گیمیفیکیشن شخصی‌سازی‌شده؛
- قابلیت طراحی ماموریت‌ها و بازی‌های متنوع مانند گردونه شانس و جک‌پاد با رابط کاربری جذاب؛
- امکان تعیین جوایز و پاداش‌های مختلف بر اساس علاقه، نیاز و ترجیح مشتریان؛
- قابلیت اطلاع‌رسانی به مشتری دربارهٔ بازی‌ها با سیستم یکپارچه ایمیل و پیامک؛
- نمایش آمار تعامل مشتریان در بازی‌ها و ماموریت‌ها.
با این امکانات، می‌توانید از همان ابتدا اهداف خود را درست تعیین کنید و یک سیستم گیمیفیکیشن به تناسب علایق مشتریان راه بیندازید؛ سیستمی که بیشترین تعامل را دریافت کند و باعث رشد کسب‌وکار شما شود.
با دور زدن اشتباهات رایج گیمیفیکیشن، دست به هرچه بزنید طلا می‌شود!
در ابتدای مقاله گفتیم که دستیابی به موفقیت با گیمیفیکیشن، در صورت طراحی و پیاده‌سازی درست آن محقق می‌شود. به بیان بهتر، اگر مرتکب اشتباهات رایج گیمیفیکیشن نشوید، شانس برخورداری از مزایای این سازوکار برای کسب‌وکارتان را خواهید داشت.
۱۴ خطای رایج را همراه با راه‌حل مقابله با آن‌ها بررسی کردیم؛ اما در نهایت، جامع‌ترین راه‌حل برای تمامی این مشکلات، استفاده از خدمات گیمیفیکیشن فیلیاست.
اگر در رابطه با اجرای این رویکرد به کمک نیاز دارید، سری به مقاله‌های دسته‌بندی «گیمیفیکیشن» بزنید تا با نمونه‌ها و روش‌های اجرای این سیستم بیشتر آشنا شوید.
به نظر شما رایج‌ترین اشتباه در اجرای گیمیفیکیشن چیست؟ منتظر تجربه‌ها و نظرات شما هستیم!
منابع: talen lms | Up Digital | Plecto
دیدگاه ها
اولین نفری باشید که دیدگاه خود را ثبت می کنید