گیمیفیکیشن چیست و چطور بدون سختی خاصی از آن استفاده کنیم؟

گیمیفیکیشن نمک تعاملات با کاربران است. همانطور که هیچکس غذای بی‌مزه را دوست ندارد، هیچکس هم یک ارتباط خشک و بی‌نمک را نمی‌پسندد. برای اینکه بتوانید کاربران را به برندتان علاقه‌مند و آن‌ها را به مشتریان وفادار خودتان تبدیل کنید، گیمیفیکیشن را جدی بگیرید!

اما گیمیفیکیشن چیست؟ در این مقاله پاسخ این سوال را می‌دهیم و شما را برای استفاده از بازی در بازاریابی، کسب‌وکار، آموزش و … آماده می‌کنیم. اما قبل از آن یک نکته را بد نیست بدانید.

منظور از کاربران در این مقاله، مشتریان، مخاطب‌های کسب‌وکار یا کارکنان یک سازمان هستند. درست فکر کردید؛ از گیمیفیکیشن می‌توانید برای بهبود و پیش‌برد تعاملات بین برند و مشتری، یا حتی اعضای یک سازمان استفاده کنید. برویم سراغ اصل مطلب.

گیمیفیکیشن چیست؟

Gamification یعنی اضافه کردن مکانیک بازی، به محیط‌هایی که اصلاً برای بازی کردن ساخته نشده‌اند! مثلاً شما برای بازی‌کردن وارد دیجیکالا نمی‌شوید؛ اما ممکن است گردونۀ شانس را بچرخانید، ماموریت نظر دادن را انجام دهید تا امتیاز بگیرید یا حتی به تعدادی سوال پاسخ بدهید و در قرعه‌کشی شرکت داده شوید.

در واقع، ایجاد انگیزه، تعریف ماموریت و دادن پاداش، همان مکانیک‌های بازی یا گیمیفیکشن هستند که حضور در وب‌سایت یا اپ را جذابتر می‌کنند.

بررسی عمیق‌تر مفهوم Gamification در کسب‌وکار

در استراتژی‌های مبتنی بر بازی یا گیمیفیکیشن، از تمایلات ذاتی افراد برای رقابت، موفقیت، کار خیر و پاداش گرفتن استفاده می‌شود. درست مانند دنیای واقعی که آدم‌ها دوست دارند پیشرفت کنند، موفق شوند و دستاورد داشته باشند، در دنیای بازی هم به شکل دیگری این موضوع صادق است.

به عبارت دیگر، هر زمان که ویژگی‌های بازی‌مانند را در کسب‌وکارمان استفاده می‌کنیم، گیمیفیکیشن در حال انجام است. اما با چه هدفی؟ هدف بلندمدتی که معمولاً در کسب‌وکار دنبال می‌کنیم، وفادارسازی مشتریان است. ما می‌خواهیم مشتریان وفاداری داشته باشیم که سرویسشان را تمدید می‌کنند یا دوباره خرید می‌کنند. پس لازم است تعاملمان را حفظ کنیم و هر چند وقت یکبار، حضورمان را به آن‌ها یادآور شویم. یکی از راهکارها استفاده از استراتژی گیمیفیکیشن است که در ادامۀ این مقاله یاد می‌گیرید.

شاید ملموس‌ترین مثال برای کاربران ایرانی، اسنپ کلاب یا دیجی کلاب باشد. هر مشتری یک پروفایل در کلاب (همان باشگاه مشتریان) دارد، با کارهای مختلف امتیاز جمع می‌کند، از این امتیازات می‌تواند در تکرار خریدش استفاده کند و غیره. حتی دیجیکالا قسمت به نام گیم نت هم دارد. در گیم نت دیجیکالا، بازی های مختلفی برای کاربران در نظر گرفته شده است.

✅ پیشنهاد مطالعه: راهنمای راه‌اندازی باشگاه مشتریان

مثلاً کاربر می‌تواند با کار ساده‌ای مثل تاس ریختن کاملاً با برند تعامل برقرار کند و بعد از جمع‌آوری جوایز، از آنها برای خرید بعدی استفاده کند. برای دیدن این بازی کلیک کنید.

راستی، شما چه مثال دیگری از گیمیفیکیشن می‌شناسید؟

مزایای گیمیفیکیشن در بازاریابی چیست؟

چون در خلال تعریف گیمیفیکیشن به مزایای آن هم اشارۀ غیرمستقیمی داشتیم، خیلی حاشیه نمی‌رویم و خلاصۀ فواید و مزایای گیمیفیکیشن در تجارت را مرور می‌کنیم:

• تعامل بهتر با مخاطبان
• همکاری بهتر درون تیمی
• بهبود نرخ تبدیل (Conversion Rate)
• افزایش وفاداری به برند
• افزایش فروش
• افزایش CLV یا ارزش چرخه عمر مشتری
• کاهش هزینه‌های بازاریابی
• امکان جمع‌آوری داده‌های کاربران
• امکان اندازه‌گیری موفقیت کمپین

یک فکت جالب

برای کسب‌وکارهای آموزش محور (مثلاً آکادمی برنامه‌نویسی)، گیمیفیکیشن یکی از بهترین راه‌ها برای لذت‌بخش‌تر کردن فرآیند یادگیری و علاقه‌مند کردن مخاطبان است.

ریسک‌های گیمیفیکیشن را هم دست کم نگیرید!

درست است که Gamification مزایای زیادی دارد؛ اما ریزه‌کاری‌هایی وجود دارد که اگر به آن‌ها توجه نکنید ممکن است از گیمیفیکیشن نتیجۀ عکس بگیرید. مثلاً بسیار مهم است که قبل از اجرای کمپین‌ها یا استراتژی‌های مبتنی بر گیمیفیکیشن، درباره مشتریان، کارمندان و منابع خود به‌طور کامل تحقیق کنید. برای مثال اگر از گیمیفیکیشن برای تشویق کارمندان خودتان استفاده می‌کنید و پاداش‌ها درون‌تیمی است، باید حواستان باشد که رقابت بر سر امتیاز گرفتن، کیفیت کار را قربانی نکند.

فرض کنید که یکی از ماموریت‌های تعریف شده برای تیم محتوا، رشد ۱۰ درصدی ترافیک ارگانیک است. اگر موضوعاتی که برای افزایش ترافیک کار شده‌اند تناسبی با اهداف بازاریابی شرکت نداشته باشند، عملاً این ماموریت به برندتان آسیب زده است. یا یک مثال دیگر، از قرار باشد مشتریان فعلی به ازای معرفی شما به دوستانشان امتیاز بگیرند، باید منابع لازم برای پاسخگویی به مشتریان جدید را داشته باشید.

پس قبل از تعریف هر ماموریتی، چه برای مشتریان، چه برای کارکنان خودتان، حتماً جوانب مختلف را در نظر بگیرید و تحقیق کنید. خب؛ موافقید برویم سراغ بخش‌های عملی گیمیفیکیشن؟ با شناخت عناصر ساخت گیمیفیکیشن شروع می‌کنیم.

عناصر اصلی گیمیفیکیشن چه هستند؟

برای راحتی فهم مطلب، عناصر اصلی گیمیفیکیشن را ۳ گروه جدا بررسی می‌کنیم.

مکانیک‌های بازی

Game mechanics چیست؟ به قوانین و سیستم‌های پاداش‌دهی در بازی، اصطلاحاً مکانیک بازی می‌گوییم. به‌طور خلاصه، مکانیک‌هایی که ساختار بازی را تشکیل می‌دهند عبارتند از:

• امتیازات: کاربران در حین انجام ماموریت یا دستیابی به نقاط خاص، امتیاز کسب می‌کنند.
• نشان‌ها: Badge یا همان نشان، به‌صورت بصری دستاورد کاربر را نشان می‌دهد.
• تابلوی امتیازات: تابلوهای امتیازی کاربران را بر اساس عملکردشان رتبه‌بندی کرده و حس رقابت را تقویت می‌کنند.
• سطح‌ها: کاربران بر اساس پیشرفت و امتیازات در سطح‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند. با پیشرفت در سطوح کاربر می‌تواند چالش‌ها یا پاداش‌های جدیدی را باز کند.
• چالش‌ها و مسائل: وظایف یا ماموریت خاصی هستند که کاربران باید انجام دهند. ماموریت‌ها جهت کاربر را مشخص و او را برای مشارکت مداوم را تشویق می‌کنند.
• پاداش‌ها: پاداش‌ها می‌توانند فیزیکی، ملموس و غیر ملموس باشند. مانند ارسال رایگان، تخفیف در خرید، کد قرعه‌کشی، یک دست لباس و … .

داینامیک بازی

منظور از پویایی یا داینامیک بازی، فرآیندهای اساسی است که رفتار و تعامل کاربر را هدایت می‌کند. موارد مهم در شکل دادن پویایی بازی عبارتند از:

• حلقه‌های بازخورد: پاسخ‌های سریع به اقدامات کاربر ارائه می‌دهند. بازخورد مثبت (مثل پاداش، تحسین) رفتارهای مورد نظر را تشویق می‌کند.
• پیشرفت / پیش‌روی: یشرفت کابران به سمت اهداف را نشان می‌دهد. کاربران حس سفر و توسعه را تجربه می‌کنند و برای ادامه‌دادن انگیزه می‌گیرند.
• روایت / داستان‌سرایی: گنجاندن یک روایت یا داستان می‌تواند تجربه گیمیفیکیشن در کسب‌وکار را جذاب‌تر کند.
• رقابت: تمایل کاربران را برای پیشی گرفتن از یکدیگر افزایش می‌دهد. رقابت می‌تواند فردی یا تیمی باشد و حتی تلاش و مشارکت را تشویق کند.

فاکتورهای روانشناسی

عوامل روانشناختی یعنی به‌کارگیری انگیزه‌های درونی و بیرونی که مشارکت کاربر را هدایت می کنند:

• انگیزه: درک اینکه چه چیزی به کاربران انگیزه می‌دهد مهم است. انگیزه درونی (مانند رضایت یا لذت) و انگیزه بیرونی (مانند جوایز یا تقدیر) هر دو در گیمیفیکیشن مهم هستند.
• تعامل: عناصری مانند پاداش‌های غافلگیرکننده، چالش‌های متنوع و تعاملات اجتماعی و … می‌توانند بازگشت کاربران و وفاداری مشتریان را افزایش دهند.
• عادت‌سازی: گیمیفیکیشن می تواند با تشویق اقدامات مورد نظر بر، رفتار کاربر تأثیر بگذارد. مثلاً امتیاز دادن برای چک کردن روزانه اپ (مثل دیجیکالا) می‌تواند این کار را به عادت تبدیل کند.

Duolingo: یک مثال از به‌کارگیری عناصر گیمیفیکشن در پلتفرم آموزشی

بیشتر کسانی که به‌دنبال یادگیری زبان جدید هستند، حداقل یک بار دولینگو را استفاده کرده‌اند. در دولینگو پکیچی از تمام عناصری که به آن‌ها اشاره کردیم وجود دارد. کاربران می‌توانند همدیگر را در اپ دنبال کنند (تعملات اجتماعی)، بر اساس پیشرفت امتیاز بگیرند (انگیزه)، روی یک نقشه پیش‌روی‌شان را ببینند پیشرفت)، بر اساس امتیازات سطح‌بندی شوند (رقابت و تابلو امتیازات) و با ۷ یا ۲۱ روز استفاده مداوم از اپ، نشان و امتیاز بیشتر دریافت کنند (عادت‌سازی و Badge).

خب، حالا که کامل فهمیدیم گیمیفیکیشن چیست، سوال اینجاست که چطور گیمیفیکیشن را در کارمان پیاده کنیم؟

مراحل استفاده از گیمیفیکیشن در کسب‌وکار

همین ابتدا یک نکتۀ مهم را عرض کنم؛ با ابزارهای دیجیتال امروزی مانند فیلیا، پیاده کردن گیمیفیکیشن در بازاریابی، کسب‌وکار یا حتی مدیریت منابع انسانی، اصلاً کار سختی نیست. جالب اینجاست که با فیلیا، همۀ کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ، می‌توانند از مزایای باشگاه مشتریان، گیمیفیکیشن و … بهره‌مند شوند. برویم سراغ مراحل.

یک) تعریف واضح هدف

از طریق گیمیفیکیشن چه هدفی را دنبال می‌کنید؟ افزایش فروش؟ وفادارسازی مشتریان؟ جذب مشتری جدید؟ آموزش کاربران؟

هر هدفی که دنبال می‌کنید، بهتر است واضح، مشخص، قابل اندازه‌گیری و دارای مدت زمان معین باشد. مثلاً: می‌خواهم تمدید سرویس X در ۶ ماه آینده ۲۰% افزایش پیدا کند.

دو) شناخت عمیق مخاطبان

نظرسنجی، پرسشنامه، آنالیز داده‌ها یا حتی مصاحبۀ مستقیم، راهکارهای خوبی برای شناخت مخاطبان هستند. بهتر است با علایق و سبک زندگی کاربران و چالش‌ها و نگرانی‌های آن‌ها آشنا شوید، تا بدانید چه چیزهایی آن‌ها را ترغیب به تعامل بیشتر با برند، اپ یا وب‌سایت شما می‌کند.

✅ پیشنهاد مطالعه: مدل RFM چیست؟ 

سه) طراحی تجربۀ مبتنی بر بازی

حالا باید مکانیک‌ها، داینامیک بازی و جایزه‌ها را بر اساس مخاطبانتان انتخاب کنید. تابلوی رقابت، نشان‌ها، امتیازات، سطح‌ها، ماموریت‌ها و پاداش‌های متناسب با هدف و مخاطبان شما چه هستند؟ مثلاً اگر جامعه هدف شما سئوکارها هستند، می‌توانند با پاسخ‌دادن به سوالات تخصصی آن‌ها را به چالش بکشید و برای جایزه از اعتبار ویژه یا ابزار رایگان سئو استفاده کنید.

شما حتی می‌توانید از عناصر داستانی نیز در طراحی گیمیفیکیشن استفاده کنید. مثلاً یک شخصیت برای بازی طراحی کنید تا کاربران خودشان را جای آن بگذارند و از این طریق چالش‌ها را حل کنند و مراحب را بالا بروند.

چهار) توسعۀ زیرساخت

می‌توان گفت که سخت‌ترین مرحلۀ طراحی گیمیفیکیشن همین است؛ البته ما روش ساده‌سازی آن (یعنی فیلیا) را هم توضیح می‌ذهیم.

در این مرحله شما باید ببینید که با توجه منابع مالی، زمانی و انسانی، می‌خواهید از چه روشی استفاده کنید:

• طراحی یک سیستم سفارشی (مثل دیجیکالا و اسنپ)
• ادغام با یک پلتفرم مدیریت تجربه مشتری (مثل لیموکلاب)

اگر از روش اول استفاده کنید، نیاز به تیم فنی، توسعه زیرساخت و در کل اجرای یک پروژه موازی با کسب‌وکارتان دارید.

اما در روش دوم، می‌توانید با کمک فیلیا، خیلی راحت یک کلاب راه‌اندازی کنید و با تعریف ماموریت‌های مبتنی بر بازی و رقابت، گیمیفیکیشن را در تجارتتان اجرا کنید. درادامه دربارۀ فیلیا توضیحات مفصلی خواهیم داشت.

✅ پیشنهاد مطالعه: مدیریت تجربه مشتری یا CEM چیست؟

پنج) اجرای کمپین

بهتر است اجرای کمپین را دو مرحله کنید. در مرحله اول کمپین یا مراحل گیمیفیکیشن را با کمترین منابع تست کنید و در مرحله دوم، بعد از رفع باگ‌ها و بهتر کردن فرایندها آن را کامل اجرا کنید. فراموش نکنید که در مرحلۀ اولِ اجرا، با بازخورد گرفتن از سوی کاربران و ذی‌نفعان پروژه، مکانیک بازی، جوایز، انگیزه‌ها، ماموریت‌ها و … را بازبینی کنید و در صورت نیاز تغییر دهید.

شش) مانیتورینگ و بهینه‌سازی

از اینجا به بعد، حواستان باید شش دانگ جمع باشد تا ببینید به اهدافی که می‌خواهید نزدیک شده‌اید یا نه. گاهی شاید لازم باشد که گمیفیکیشن در کسب‌وکارتان را گسترش دهید و به آن جنبه‌های جدیدی اضافه کنید. مثلاً اگر توانستید در ۳ ماه میزان جذب مشتری را بالا ببرید، وقت آن است که به فکر وفادارسازی مشتریان بفتید و آن‌ها به خریدهای بعدی نیز تشویق کنید.

فیلیا و گیمیفیکشن!

فیلیا یک ابزار استراتژیک است که به کمک آن می‌توانید تعامل مشتری و کسب‌وکار را به‌طور قابل‌توجهی بهبود ببخشید و با افزایش فروش و کاهش ریزش مشتری، بازگشت سرمایه ملموسی را تضمین کنید.

برندهایی که به دنبال اجرا یا بهبود برنامه وفاداری خود هستند باید در نظر بگیرند که ‘بازی’ چگونه می‌تواند با اهداف آن‌ها برای جذب و حفظ مشتریان در بازار رقابتی همخوانی داشته باشد. 

فیلیا از قلاب‌های روانشناختی بازی‌ها برای افزایش وفاداری مشتریان استفاده می‌کند. با گنجاندن مکانیک‌های بازی مانند امتیازات، سطوح، چالش‌ها و جدول امتیازات، شرکت‌ها می‌توانند مشتریان را به درگیری عمیق‌تر با برند ترغیب کنند. 

گیمیفیکیشن در پلتفرم فیلیا چه امکاناتی به شما می‌دهد؟

پیشنهاد ما این است که حتما از فیلیا استفاده کنید تا از لذت کشف‌کردن و کار با ابزارهای فوق‌العاده کاربردی بهره‌مند شوید. کافی است برای درخواست دموی فیلیا روی لینک کلیک و فرم را پر کنید. با این حال اگر نیاز به اطلاعاتی بیشتری دربارۀ گیمیفیکیشن فیلیا دارید، ادامۀ مطلب را نیز بخوانید. برنامه‌های Philia برای گیمیفیکیشن عبارتند از: 👇

افزایش تعامل مشتری 

گیمیفیکیشن تفریح، رقابت و پاداش‌ها را به تجربه خرید می‌افزاید و باعث می‌شود تعاملات با برند جذاب‌تر شود. به عنوان مثال، مشتریان ممکن است برای کسب امتیاز یا نشان‌ها، فعالیت‌ یا چالش‌های خاصی را انجام دهند که آن‌ها را به بازگشت مجدد تشویق می‌کند.

تشویق رفتار

با پاداش‌ها و دستاوردهای طراحی شده، گیمیفیکیشن فیلیا می‌تواند مشتریان را تشویق کند تا رفتارهای مطلوب مانند خرید بیشتر یا بازدید مکرر از فروشگاه را انجام دهند.

تمایز

در بازاری که مصرف‌کنندگان ممکن است در چندین برنامه وفاداری عضو باشند، گیمیفیکیشن به یک برند کمک می‌کند تا با ارائه تجربه‌ای منحصر به فرد و لذت‌بخش، از رقبا متمایز شود.

افزایش وفاداری به برند و حفظ مشتری

تعامل مشتریان از طریق گیمیفیکیشن می‌تواند منجر به افزایش سرمایه‌گذاری عاطفی در برند شود، که می‌تواند وفاداری و کاهش ترک مشتری را به همراه داشته باشد. هرچه مشتریان بیشتر با پلتفرم فیلیا درگیر شوند، احتمال وفاداری آن‌ها به برند شما بیشتر است.

ترغیب به فعالیت در شبکه‌های اجتماعی 

عناصر بازی‌سازی می‌تواند مشتریان را تشویق کند تا دستاوردها و تجربیات خود را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند، که به طور طبیعی منجر به بازاریابی دهان به دهان شده و مشتریان جدیدی را با برند همراه می‌کند.

جمع‌آوری داده‌ها و شخصی‌سازی

با تعامل مشتریان با فیلیا، برندها می‌توانند داده‌های ارزشمندی در مورد ترجیحات و رفتار آن‌ها جمع‌آوری کنند. این داده‌ها می‌توانند برای شخصی‌سازی بیشتر تجربه مشتری استفاده شده و وفاداری آن‌ها را افزایش دهند.

صرفه‌جویی در هزینه‌ها

 بسیاری از تاکتیک‌های گیمیفیکیشن به پاداش‌های مجازی (مانند امتیازات یا نشان‌های دیجیتال) تکیه دارند که کم هزینه‌تر از پاداش‌های فیزیکی هستند اما همچنان می‌توانند در تحریک مشتریان بسیار مؤثر باشند.

۲ نمونه موفق از اجرای گیمیفیکیشن در کسب‌وکارها

Gamification پای ثابت برنامه‌های بازاریابی برندهای بزرگ است. برای ایده گرفتن بیشتر دو مورد از کاربردهای گیمیفیکیشن در برندها را مثال می‌زنیم.

Headspace

این برنامه مدیتیشن از همان ابتدای ورودش به بازار رویکردی خلاقانه داشت و با تلفیق عناصر بازی‌گونه مانند انیمیشن‌های دوست‌داشتنی، سطح‌بندی و پاداش، تجربه مدیتیشن را به یک ماجراجویی لذت‌بخش تبدیل کرد. کاربران در طی مسیر خود سطوح مختلفی را طی می‌کنند و با هر سطح، انگیزه بیشتری برای ادامه می‌یابند. رویکرد Headspace رسیدن به آرامش درونی با چاشنی بازیگوشی است. 

Doritos Roulette

کمپین بازاریابی گیمیفیکیشن Doritos با معرفی محصول جدید این کمپانی همراه بود. در هر بسته یک‌ عدد چیپس تند آتشین وجود داشت که مصرف‌کنندگان شبیه به تجربه رولت‌روسی (بازی که در آن یک گلوله در هفت‌تیر گذاشته و بعد از چند‌بار چرخاندن مخزن گلوله شروع به تیراندازی به خود می‌کنند. در این بازی یا اسلحه خالی است و بازیکن زنده می‌ماند یا پر است و بازیکن تیر می‌خورد) براساس شانس ممکن بود آن‌را در دهانشان بگذارند. از تندی بسوزند یا از طعم چیپس لذت ببرند. 

Doritos در این کمپین تجربه خوردن چیپس را به چالش کشید و با تشویق مصرف‌کنندگان به اشتراک‌گذاری ویدیوهای تجربه خود در شبکه‌های اجتماعی، توجه زیادی را جلب کرد.

در پایان

جهان امروز بر پایهٔ لذت بنا شده. ما به‌طور غیرارادی هر تجربهٔ خالی از لذتی را پس می‌زنیم و از آن عبور می‌کنیم. بازاریابی دیگر دربارهٔ شرح مزایا برای اقناع مشتری نیست. باید بپذیریم که محصولات بیش از نیاز ما مزیت دارند. بازاریابی در عصر حاضر دربارهٔ فروش تجربه‌هاست. و هر برندی که لذت‌بخش‌ترین تجربه را پیشنهاد کند می‌تواند مشتریان خود را وفادار نگه‌ دارد.
گیمیفیکیشن درباره لذت است، لذت سرگرمی و بازی؛ یا آن‌را می‌پذیرید و از منافع آن بهره‌مند می‌شوید یا در پذیرش آن تردید می‌کنید و از قافله جا می‌مانید.